روش های آزمون پایداری
آزمون پایداری سیستم بستهبندی به دو روش اصلی، یعنی روش تسریع شده (Accelerated) و روش واقعی (Real-time) انجام میشود.
از آنجا که روش تسریعی به طور قابل توجهی زمان و هزینهها را کاهش میدهد، به عنوان روش معمول مورد استفاده قرار میگیرد. در این روش، مواد بستهبندی در شرایط دمای بالا و رطوبت کنترلشده برای مدت زمان مشخصی نگهداری میشوند تا دورههای زمانی کوتاهتری را شبیهسازی کنند. این فرآیند بر اساس محاسبات استاندارد ASTM F1980 انجام میشود. هرچه دمای نگهداری بالاتر باشد، زمان آزمون تسریعی کاهش مییابد. با این حال، در صورتی که افزایش دما منجر به آسیب به ویژگیهای مواد شود، دمای نگهداری باید کاهش یابد که در نتیجه زمان آزمون افزایش خواهد یافت. در موارد نادر که افزایش دما به هیچ وجه امکانپذیر نیست، از روش واقعی استفاده میشود.
آزمون پایداری واقعی عمدتاً در دمای اتاق (20-25 درجه سانتیگراد) انجام میشود و بقیه شرایط آزمون مشابه با آزمون تسریعی است. این آزمون اطلاعات دقیقی از ماندگاری واقعی محصول در شرایط نرمال ارائه میدهد و به سازندگان کمک میکند تا تصمیمات بهتری در مورد جابجایی، ذخیرهسازی و استفاده از محصول بگیرند.
استاندارد ASTM F1980 بینش ارزشمندی در مورد ماندگاری استریل و عملکرد مکانیکی بستهبندی به سازندگان ارائه میدهد. همچنین استانداردهای متفاوتی برای بررسی استحکام انواع بستهبندی، از جمله کاغذی، پلاستیکی و یا ترکیبی از هر دو وجود دارد. به عنوان مثال، استانداردهای ASTM F88 و EN 868-5 برای بررسی استحکام بخش مهر و موم استفاده میشوند. برای بررسی یکپارچگی سیستم بستهبندی، عمدتاً از آزمون نفوذ رنگ و یا آزمون حباب (Bubble Test) استفاده میشود.
آزمون پایداری تسریع شده بسته بندی
آزمون پایداری تسریع شده بسته بندی، روشی برای تخمین طول عمر مفید بسته بندی و محصول داخل آن، در شرایط نگهداری واقعی است. این کار با قرار دادن بسته بندی در شرایط محیطی شدیدتر از حد معمول و برای مدت زمان کوتاهتر انجام می شود.
هدف از این آزمون، شبیه سازی اثرات مخرب گذر زمان، مانند گرما، رطوبت، نور و لرزش بر روی بسته بندی و محصول در طول دوره نگهداری است. با انجام این آزمایش می توان:
- نقاط ضعف بسته بندی را در برابر عوامل محیطی شناسایی کرد.
- مقاومت بسته بندی را در برابر شرایط مختلف حمل و نقل و انبارداری سنجید.
- تاریخ انقضا واقعی محصول را با توجه به نوع بسته بندی تعیین کرد.
- مواد و طراحی بسته بندی را برای افزایش طول عمر مفید محصول بهینه کرد.
انواع شرایط محیطی که در آزمون پایداری تسریع شده بسته بندی شبیه سازی می شوند، عبارتند از:
- دما: نگهداری بسته بندی در دماهای بالا و پایین تر از حد معمول، مانند یخچال، فریزر، اتاق گرم و یا محفظه گرمایشی.
- رطوبت: قرار دادن بسته بندی در معرض سطوح مختلف رطوبت، مانند هوای خشک، مرطوب و یا غوطه ور در آب.
- نور: تابش نورهای مصنوعی و طبیعی، مانند نور ماوراء بنفش، بر روی بسته بندی.
- لرزش: شبیه سازی لرزش و ضربه هایی که ممکن است در حین حمل و نقل به بسته بندی وارد شود.
روش انجام آزمون پایداری تسریع شده بسته بندی
- انتخاب نمونه ها: نمونه هایی از بسته بندی های پر شده با محصول انتخاب می شوند.
- قرار دادن نمونه ها در شرایط محیطی شدید: نمونه ها در شرایط محیطی از پیش تعیین شده، مانند دما، رطوبت، نور و لرزش قرار داده می شوند.
- بازرسی و آزمایش نمونه ها: در فواصل زمانی مشخص، نمونه ها از شرایط محیطی خارج شده و از نظر ظاهری، فیزیکی و شیمیایی مورد بازرسی و آزمایش قرار می گیرند.
- تجزیه و تحلیل داده ها: نتایج بازرسی و آزمایش ها تجزیه و تحلیل شده و برای تعیین طول عمر مفید بسته بندی و محصول استفاده می شوند.
تعیین طول عمر بسته بندی
برای ارزیابی طول عمر بستهبندی، آزمونهای مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد تا اطمینان حاصل شود که محصولات در شرایط مختلف نگهداری، حمل و نقل و استفاده، کیفیت و کارایی مطلوب خود را حفظ میکنند. در ادامه توضیحاتی درباره هر یک از موارد آورده شده است:
- ماندگاری قفسهای (Shelf life)
ماندگاری قفسهای به مدت زمانی گفته میشود که یک محصول بدون افت کیفیت و کارایی قابل قبول باقی میماند. این مدت زمان میتواند بسته به نوع محصول، شرایط ذخیرهسازی، و بستهبندی متفاوت باشد. برای تعیین ماندگاری قفسهای، معمولاً آزمونهای شیمیایی، فیزیکی و میکروبیولوژیکی انجام میشود.
- ماندگاری استریل
ماندگاری استریل به مدت زمانی اشاره دارد که یک محصول استریل، بدون خطر آلودگی میکروبی، باقی میماند. این موضوع به خصوص در محصولات پزشکی و دارویی اهمیت دارد. برای ارزیابی ماندگاری استریل، آزمونهای میکروبیولوژیکی و آزمونهای استریلیزاسیون انجام میشود.
- پایداری و طول عمر قفسهای سیستم-بستهبندی-چند ساله
پایداری و طول عمر قفسهای سیستم-بستهبندی-چند ساله به توانایی بستهبندی در حفظ کیفیت محصول در طی مدت زمان طولانی اشاره دارد. این آزمونها شامل ارزیابی مقاومت بستهبندی در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت، دما، نور و فشار هستند.
- بررسی حباب (Bubble test)
آزمون حباب برای ارزیابی نشتی در بستهبندیها مورد استفاده قرار میگیرد. در این آزمون، بستهبندی تحت فشار هوا یا گاز قرار میگیرد و در صورت وجود نشتی، حبابهایی در نقاط نشتی ظاهر میشوند. این آزمون معمولاً برای بستهبندیهای پزشکی، غذایی و دارویی استفاده میشود.
- بررسی نشتی (Leakage test)
آزمون نشتی برای شناسایی هر گونه نشت از بستهبندی استفاده میشود. این آزمون میتواند شامل روشهای مختلفی مانند آزمون فشار، آزمون خلأ، و آزمون مایع رنگی باشد. هدف این آزمونها اطمینان از عدم ورود یا خروج غیرمجاز مواد از بستهبندی است.
- استحکام (Tensile)
آزمون استحکام برای اندازهگیری مقاومت مواد بستهبندی در برابر کشش و نیروهای مکانیکی اعمالی استفاده میشود. این آزمونها شامل اندازهگیری مقاومت کششی، مقاومت به پارگی و کشیدگی مواد هستند. این ویژگیها نشاندهنده توانایی بستهبندی در محافظت از محصول در شرایط مختلف حمل و نقل و نگهداری است.
انجام این آزمونها به تولیدکنندگان کمک میکند تا اطمینان حاصل کنند که محصولاتشان در طول عمر مفید خود، کیفیت و کارایی مطلوب را حفظ میکنند و در شرایط مختلف محیطی و نگهداری از نظر ایمنی و عملکرد مناسب هستند.
اهمیت آزمون پایداری بسته بندی در صنعت تجهیزات پزشکی
اهمیت انجام آزمونهای پایداری بستهبندی تجهیزات پزشکی از چندین جنبه قابل بررسی است. این آزمونها نه تنها به تضمین کیفیت و ایمنی تجهیزات پزشکی کمک میکنند، بلکه نقش حیاتی در حفظ سلامت بیماران و کارایی سیستمهای بهداشتی دارند. در ادامه به برخی از این جنبهها میپردازیم:
تضمین کیفیت و ایمنی
ر شرایط مختلف محیطی و حمل و نقل محافظت شوند تا کیفیت و عملکرد آنها حفظ شود. بستهبندی مناسب میتواند از آسیبهای فیزیکی، رطوبت، گرد و غبار، و آلودگی جلوگیری کند. آزمونهای پایداری بستهبندی اطمینان حاصل میکنند که بستهبندی مورد استفاده توانایی مقاومت در برابر این شرایط را دارد و تجهیزات پزشکی به طور سالم و ایمن به دست مصرفکننده میرسند.
حفظ استریلیتی
بسیاری از تجهیزات پزشکی نیاز به استریل بودن دارند تا از عفونت و انتقال بیماری جلوگیری شود. بستهبندی مناسب باید بتواند این استریلیتی را حفظ کند. آزمونهای پایداری بستهبندی بررسی میکنند که آیا بستهبندی میتواند در طول زمان و تحت شرایط مختلف محیطی استریل باقی بماند یا خیر.
تطابق با مقررات و استانداردها
صنعت تجهیزات پزشکی به شدت تحت نظارت قوانین و مقررات بینالمللی است. آزمونهای پایداری بستهبندی کمک میکنند تا تولیدکنندگان اطمینان حاصل کنند که محصولاتشان با این مقررات و استانداردها سازگار است. این موضوع نه تنها از لحاظ قانونی اهمیت دارد، بلکه اعتماد مصرفکنندگان و کاربران را نیز جلب میکند.
کاهش هزینهها و اتلاف منابع
بستهبندی نامناسب و غیرپایدار میتواند منجر به آسیب تجهیزات و در نتیجه افزایش هزینهها شود. آزمونهای پایداری بستهبندی با شناسایی نقاط ضعف و اصلاح آنها، به کاهش این هزینهها و جلوگیری از اتلاف منابع کمک میکنند. این موضوع به خصوص در حمل و نقل و ذخیرهسازی تجهیزات پزشکی بسیار مهم است.
اطمینان از کارایی در شرایط اضطراری
در شرایط اضطراری، مانند بحرانهای بهداشتی و بلایای طبیعی، تجهیزات پزشکی باید به سرعت و بدون آسیب به دست نیازمندان برسند. بستهبندی پایدار اطمینان حاصل میکند که این تجهیزات در شرایط حمل و نقل سریع و ناگهانی نیز ایمن و سالم باقی میمانند.
آزمونهای پایداری بستهبندی تجهیزات پزشکی از اهمیت بسزایی برخوردارند زیرا تضمینکننده کیفیت، ایمنی، و کارایی این تجهیزات هستند. این آزمونها نقش حیاتی در حفاظت از سلامت بیماران، تطابق با مقررات، کاهش هزینهها، و اطمینان از عملکرد درست تجهیزات در شرایط مختلف دارند. از این رو، تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی باید به انجام دقیق و منظم این آزمونها توجه ویژهای داشته باشند.
آزمون پایداری تسریع شده محصول
آزمون پایداری تسریع شده محصول، روشی برای تخمین طول عمر مفید محصول و بررسی تغییرات آن در طول زمان، در شرایط نگهداری واقعی است. این کار با قرار دادن محصول در شرایط محیطی شدیدتر از حد معمول و برای مدت زمان کوتاهتر انجام می شود.
هدف از این آزمون، شبیه سازی اثرات مخرب گذر زمان، مانند گرما، رطوبت، نور و لرزش بر روی محصول و بسته بندی آن در طول دوره نگهداری است. با انجام این آزمایش می توان:
- نقاط ضعف فرمولاسیون، مواد تشکیل دهنده و بسته بندی محصول را در برابر عوامل محیطی شناسایی کرد.
- مقاومت محصول را در برابر شرایط مختلف حمل و نقل و انبارداری سنجید.
- تاریخ انقضا واقعی محصول را با توجه به نوع بسته بندی و شرایط نگهداری تعیین کرد.
- فرمولاسیون و فرآیند تولید محصول را برای افزایش طول عمر مفید بهینه کرد.
انواع شرایط محیطی که در آزمون پایداری تسریع شده محصول شبیه سازی می شوند، عبارتند از:
- دما: نگهداری محصول در دماهای بالا و پایین تر از حد معمول، مانند یخچال، فریزر، اتاق گرم و یا محفظه گرمایشی.
- رطوبت: قرار دادن محصول در معرض سطوح مختلف رطوبت، مانند هوای خشک، مرطوب و یا غوطه ور در آب.
- نور: تابش نورهای مصنوعی و طبیعی، مانند نور ماوراء بنفش، بر روی محصول.
- لرزش: شبیه سازی لرزش و ضربه هایی که ممکن است در حین حمل و نقل به محصول وارد شود.
مزایای آزمون پایداری تسریع شده محصول
- کاهش زمان: این آزمون به طور قابل توجهی سریعتر از تست پایداری در شرایط واقعی انجام می شود.
- کاهش هزینه: انجام این آزمون به تجهیزات و فضای کمتری نسبت به تست پایداری در شرایط واقعی نیاز دارد.
- شناسایی سریع مشکلات: این آزمون می تواند نقاط ضعف فرمولاسیون، مواد و بسته بندی محصول را در مراحل اولیه تولید شناسایی کند.
- بهبود کیفیت محصول: نتایج این آزمون می تواند برای بهبود فرمولاسیون، فرآیند تولید و بسته بندی محصول استفاده شود.
در نهایت، آزمون پایداری تسریع شده محصول ابزاری ارزشمند برای ارزیابی طول عمر مفید محصول، بررسی تغییرات آن در طول زمان و شناسایی عوامل موثر بر کیفیت آن است. با استفاده از نتایج این آزمون می توان کیفیت محصول را بهبود بخشید، از ضایعات و ضررهای مالی ناشی از خرابی محصول جلوگیری کرد و رضایت مشتریان را افزایش داد.
تفاوت بین آزمون پایداری تسریع شده محصول و بسته بندی
هدف از آزمون پایداری تسریع شده محصول، بررسی تغییرات خود محصول در طول زمان است، در حالی که هدف از آزمون پایداری تسریع شده بسته بندی، بررسی مقاومت بسته بندی در برابر عوامل محیطی و محافظت از محصول در طول دوره نگهداری است.
مقالات بیشتر: پایداری تسریع شده محصولات پزشکی-تست پایداری چیست؟-تست پایداری تسریع شده -پایداری تسریع شده