تاریخچه فارماکوپه‌های دارویی
یکی از مهم‌ترین منابع مورد استفاده در صنایع داروسازی و آزمایشگاه‌های غذا و دارو فارماکوپه‌ها هستند. در مجموعه آزمایشگاه‌های همکار نیکوفارمد آریا فارماکوپه‌های معتبر مانند فارماکوپه ایالات متحده USP، فارماکوپه اتحادیه اروپا EP و فارماکوپه بریتانیا BP جهت انجام روش‌های آزمون‌های دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فارماکوپه (pharmacopoeia) کتاب یا مجموعه مقالاتی است که اطلاعات مربوط به داروها و ترکیبات دارویی را مشخص می‌کند. این اطلاعات اغلب توسط یک نهاد قانونگذار وابسته به دولت یا یک جامعه دارویی گردآوری می‌شود. در یک تعریف کلی فارماکوپه یک مرجع جهت بیان ویژگی‌های داروهاست.
مجموعه آزمایشگاه‌های همکار نیکوفارمد آریا تاریخچه کوتاهی از شکل‌گیری فارماکوپه‌های دارویی را جهت خوانندگان گرامی فراهم کرده است. هر چند نگارش اولین اطلاعات دارویی مربوط به عهد باستان است، اما برای اولین بار، اطلاعات داروهای گیاهی در قرن دوم میلادی در چین مدون شد که نگارش آن را به دانشمندی به نام شنونگ نسبت می‌دهند. بعدها این کتاب توسط دانشمندان دیگر تکمیل شد و به صورت دارونامه مورد استفاده قرار گرفت.
برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت خدمات با ما تماس بگیرید.
مجموعه آزمایشگاه‌های همکار نیکوفارمد آریا ضمن اشاره به تحولات صنعت دارو، نگاهی بر تالیف کتاب‌های مربوطه و شکل‌گیری فارماکوپه‌ها دارد. کتاب "قانون" نوشته ابن سینا را می‌توان اولین کتاب جامع اطلاعات دارویی نامید که در سال اوایل قرن دهم میلادی به نگارش درآمد. این کتاب علاوه بر ارائه اطلاعات پزشکی، مطالبی در حیطه داروسازی را در برداشت. ضمن اشاره به موارد استفاده داروها، فصل مجزایی از این کتاب به نحوه ساخت داروهای ترکیبی اختصاص یافته است. "قانون" اواسط قرن یازدهم میلادی به زبان لاتین ترجمه شد و تا مدت‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین مراجع دارویی مورد استفاده قرار گرفت. مجموعه آزمایشگاه‌های همکار نیکوفارمد آریا در کتار مردم ایران به تلاش دانشمندان ایرانی در حیطه داروسازی افتخار می‌کند.
در اوایل قرن یازدهم میلادی نیکولاس سالرنو، پزشک ایتالیایی با همکاری مرکز دانش پزشکی اروپا اقدام به تالیف کتابی در حیطه داروشناسی و پادزهرها نمود. ابداع مهم این دانشمند توصیف ریشه‌شناختی داروها، ذکر ماده موثره انواع دارو و ذکر نام محققین مربوط به هر دارو بود. در نهایت اسامی داروها طبق حروف لاتین مرتب شده و به صورت رساله قرون وسطایی تدوین شد.
با ظهور رنسانس پزشکی در اروپا، والریوس کوردوس آلمانی، که در رشته داروسازی در کالج پزشکی فلورانس مشغول تحصیل بود، در سال 1542م مجموعه‌ای از مهم‌ترین مقالات پزشکی در حیطه داروشناسی را جمع‌آوری کرده و پس از رایزنی با گروه پزشکان، مجوز انتشار این اطلاعات را به صورت کتاب اطلاعات دارویی اخذ کرد.
تاریخچه شکل‌گیری فارماکوپه‌های دارویی توسط مجموعه آزمایشگاه‌های همکار نیکوفارمد آریا فراهم شده است. برای اولین بار در سال 1561م پزشک سوئیسی به نام فوئس کتابچه دارویی جدیدی منتشر کرد که با توجه به ریشه یونانی اصطلاح داروسازی آن را "فارماکوپه" نامید، هر چند که تا اوایل قرن هفدهم این اصطلاح چندان مورد کاربرد قرار نگرفت.
در سال 1636م نیکولاس تولپ، جراح هلندی که سمت شهرداری شهر آمستردام را بر عهده داشت، به کمک دوستان پزشک و شیمیدان خود اقدام به انتشار اولین فارماکوپه رسمی با نام فاماکوپه آمستردام نمود. این اقدام تلاشی جهت بهبود سلامت عمومی پس از شیوع بیماری طاعون بود. همچنین در آن زمان نیاز به نظارت بیشتر بر فعالیت داروخانه‌ها احساس می‌شد.
تاریخچه شکل‌گیری فارماکوپه‌های دارویی توسط مجموعه آزمایشگاه‌های همکار نیکوفارمد آریا فراهم شده است. همگام با پیشرفت علم داروسازی در سال 1699 اولین فارماکوپه دارویی کشور اسکاتلند با نام فارماکوپه ادینبورگ منتشر شد. هر چند از اوایل قرن شانزدهم میلادی در شهر لندن پایتخت انگلستان، اطلاعات دارویی توسط جامعه داروسازان بررسی، گردآوری و تدوین می‌شد. اما در سال 1721م هانس اسلون، پزشک ایرلندی اقدام به بازنگری این کتابنامه نمود. در تصحیح این دانشمند نام بسیاری از مواد دارویی سنتی مانند مدفوع سگ، کرم خاکی، خزه روییده بر جمجمه انسان از فهرست داروها حذف شد و صرفا نام داروهایی ذکر شد که تایید کمیته داروسازان را کسب کرده بودند. همچنین نام علمی گیاهان دارویی به صورت رسمی در این فهرست اضافه شد. ضمن این اصلاحات میزان اثربخشی هر یک از داروها در بخش مربوط به همان دارو نوشته شد.
تاریخچه شکل‌گیری فارماکوپه‌های دارویی توسط مجموعه آزمایشگاه‌های همکار نیکوفارمد آریا فراهم شده است. در پی این تالیف دارونامه‌های مختلف در سال 1807م کشور ایرلند نیز اقدام به تالیف فارماکوپه دوبلین را نمود. بنابراین سه کتاب فارماکوپه مختلف در سه کشور همسایه اسکاتلند، انگلستان و ایرلند شکل گرفت که آن‌ها را بعدها به آن‌ها عنوان فارماکوپه شهرها را دادند. هر چند تبادلات دارویی بین این سه کشور بسیار رواج داشت، اما ناهمخوانی این مراجع با هم مشکلات عمده‌ای را ایجاده کرده بود. ضمن این که مواد دارویی در هر کشور با کیفیتی متفاوت تولید می‌شد، مبادله دارو با شبهات بسیاری صورت می‌گرفت. بنابراین با دستور دولت بریتانیا مقرر شد تا شورای پزشکی عمومی کتابی شامل فهرست داروها و ترکیبات دارویی مجاز تهیه کرده و ویژگی‌های هر یک را در آن ذکر کند. به این ترتیب در سال 1864م اولین فارماکوپه بریتانیا British Pharmacopeia به عنوان جایگزینی برای دارونامه‌های جداگانه که به زبان لاتین بودند، این بار به صورت جامع و به زبان انگلیسی منتشر شد. بدین ترتیب اولین فارماکوپه ملی شکل گرفت.
متن ارائه شده گذری بر تاریخچه فارماکوپه‌های اولیه و فارماکوپه‌های شهری بود. مجموعه آزمایشگاه‌های همکار نیکوفارمد آریا قصد دارد در مطالب بعدی، نکات جامعی درباره فارماکوپه‌های ملی و بین‌المللی ارائه نماید.
مقالات بیشتر: